Parasite Lottery is een eerste aanzet voor een collectieve loterij voor Nederlandse kunstorganisaties en hun gemeenschappen. Het is een initiatief van kunstenaar Wok The Rock, ontwikkeld in samenwerking met het Casco-team. In Nederland wordt heel veel kunst met loterij-opbrengsten gefinancierd, terwijl zowat alle andere fondsen voor cultuur langzaam maar zeker inkrimpen. Parasite Lottery past dit loterijmodel aan en combineert het met arisan, een op de commons gericht microkredietsysteem dat populair is in Indonesië. Voor het project nodigden we vier kunstinstellingen uit om deel uit te maken van vier publieke lotingen die ze zelf co-organiseren, en waarin ze meespelen met de loterij. De winnaars ontvangen een bedrag dat bedoeld is als ‘fee for deviation’ (een ‘honorarium voor afwijking’). Met andere woorden: de winnende organisatie kan geld besteden aan iets waar zij anders geen budget voor gehad zou hebben. Het prijzengeld kan bijvoorbeeld aan niets doen worden besteed, of aan een project dat anders niet haalbaar zou zijn geweest vanwege een tekort aan financiële middelen.
Even cruciaal als het prijzengeld van Parasite Lottery is de collectieve verkenning van het kansen effect van een loterij, zoals het gevoel van spanning en het verlangen te winnen. Tegelijkertijd wordt het doel van de loterij verdraaid door middel van een aantal sociale bijeenkomsten met lezingen, eten en muziek. Deze muziek is geproduceerd door Wok The Rock zelf, die voor de gelegenheid samenwerkt met de in Berlijn en Yogyakarta wonende muzikante Frau (Leilani Hermiasih). Frau zal de muziek ook live uitvoeren. De nummers worden geschreven in samenwerking met verschillende partners uit de Nederlandse kunstwereld, en zullen gaan over kwesties rond cultureel beleid en de gevolgen hiervan voor kunstorganisaties. Hieronder vallen thema’s zoals de bezuinigingsmaatregelen, precariteit en de schuldeconomie, maar ook samenwerking en solidariteit.
Waarom een Parasite Lottery?
Parasite Lottery reageert op een groeiende bezorgdheid die binnen de kunstwereld bestaat over subsidiepraktijken, en over de economische positie van kunst in Nederland in het bijzonder. De bezuinigingsmaatregelen die tijdens de crisis zijn ingevoerd hebben zeer hevige gevolgen voor de culturele sector. Om deze bezuinigingen te legitimeren worden kunstenaars vaak als ‘parasieten’ neergezet. Kunstenaars en kunstorganisaties worden niet alleen geconfronteerd met een gebrek aan fondsen die nodig zijn om nieuwe kunst te produceren, maar ook met hun eigen bestaansonzekerheid. Steeds vaker zetten zij nieuwe strategieën in: zo zijn er momenteel onderhandelingen met de overheid gaande met als doel het beleid rondom kunstenaarshonoraria aan te passen; afgelopen februari organiseerde Platform BK hier bij Casco nog een discussie over. Tegelijkertijd stellen loterijen, vanuit de privésector, aanzienlijke bedragen voor kunst ter beschikking. Zo investeert de BankGiro Loterij al haar winst in culturele instellingen en erfgoedorganisaties. Het Arts Collaboratory-netwerk, waar ook Casco onderdeel van uitmaakt, wordt gefinancierd door Stichting DOEN, wiens financiële middelen afkomstig zijn van loterijen. Tegelijkertijd zijn er echter maar weinig kunstenaars die zelf aan loterijen deelnemen – misschien omdat loterijen vaak een vluchtige extravagantie beloven die de meeste kunstenaars niet zo aanspreekt. Parasite Lottery wil de artistieke wereld met het loterijmodel verzoenen door kunstorganisaties – en hun publiek – te vragen om deel te nemen aan een loterij.
Hoe het werkt
Parasite Lottery nodigt vier kunstorganisaties van verschillende groottes uit om deel te nemen. Elke deelnemende organisatie schaft wekelijks een lot aan. De prijs van het lot is afhankelijk van het totale budget van de organisatie: kleinere organisaties betalen minder dan grotere spelers. In tegenstelling tot wat bij bestaande loterijen het geval is, wint elke organisatie die meedoet aan Parasite Lottery het prijzengeld één keer. Ze weten echter niet precies wanneer. Het prijzengeld wordt zodoende gelijkwaardig verdeeld over de verschillende deelnemers. Op deze manier zullen kleinere deelnemende organisaties meer geld ontvangen dan de som die zij geïnvesteerd hebben: voor hen is Parasite Lottery een kans om hun hulpmiddelen te vergroten en tegelijkertijd hun relaties met andere organisaties in Nederland te versterken. Voor de grotere organisaties geldt het tegengestelde: zij zullen altijd geld verliezen met Parasite Lottery. Voor deze organisaties is de loterij interessant omdat ze er hun publieke missie mee kunnen vervullen, namelijk door het subsidiegeld dat zij ontvangen door te sluizen naar kleinere, wellicht minder bekende organisaties en kunstenaars, als een vorm van solidariteit. Anderzijds ontvangen zij meer tijd en ruimte voor reflectie en voor het werken aan hun eigen praktijk; de “fee for deviation” biedt hen de mogelijkheid om van de gebaande paden af te wijken en daarmee hun eigen routines en gewoonten onder de loep te nemen. Deze zijn vaak onderworpen aan specifieke vormen van productiviteit en andere druk. Elke deelnemende organisatie gaat er bovendien mee akkoord een deel van hun prijzengeld te besteden aan het organiseren van één van de feestelijke trekkingen, die publiek zijn en waarvoor alle deelnemende organisaties worden uitgenodigd. Op die manier verstevigt Parasite Lottery de banden tussen de deelnemers en promoot het solidariteit tussen verschillende artistieke en culturele producenten. Speciaal voor deze aangelegenheden heeft Wok The Rock ook nieuwe muziek geschreven, in samenwerking met de Indonesische muzikante Frau (Leilani Hermiasih). De nummer gaan over urgente kwesties omtrent politieke economie en subsidiesystemen in de hedendaagse kunstwereld. Tijdens de activiteiten wordt er dus ook gereflecteerd op de invloed van deze politieke economie en subsidiesystemen op de manieren waarop de verschillende deelnemende organisaties werken.
Combinatie van loterij en arisan
Parasite Lottery is geïnspireerd door arisan, een microkredietsysteem dat zich op de commons baseert en in Indonesië erg populair is. Het arisan-kredietsysteem is coöperatief: deelnemers sparen samen en komen met elkaar in contact. De verschillende leden van de arisan ontmoeten elkaar regelmatig; meestal spreken ze om de beurt bij elkaar thuis af . Er worden regelmatig loten getrokken om te beslissen wie de arisan-houder wordt. Deze persoon wordt vervolgens door de andere leden betaald opdat zij de groep kan verwelkomen en eten kan bereiden tijdens de arisan-bijeenkomst. Dit gaat zo door totdat het uiteindelijke te ontvangen geldbedrag gelijk is aan het geldbedrag dat andere arisan-leden in eerste instantie betaalden. De arisan functioneert zo als een alternatief voor bankkredieten en spaarrekeningen. Het systeem wordt in Indonesië op grotere schaal gebruikt voor investeringen die anders niet mogelijk zouden zijn geweest. Voor Parasite Lottery verbindt Wok The Rock het arisan-concept met het idee van de loterij. Hij experimenteert met kans en verlangens, terwijl Parasite Lottery ook werkt als een mechanisme voor de redistributie van fondsen onder kunstinstellingen. We hopen dan ook dat dit redistributiemechanisme in de toekomst ook door andere kunstenaars en culturele producenten opgepikt zal worden. Zo kan Parasite Lottery een interventie zijn in de economie die de artistieke productie stuurt.
Loterijtrekkingen
Het eerste trekking van Parasite Lottery vindt plaats op 9 juni 2016, om 18:00 uur bij Casco. Op deze dag luiden we het project op feestelijke wijze in. Verdere trekkingen vinden plaats op 14, 23 en 27 juni. Deze evenementen zullen gaan over het kunstbeleid, samenwerking en alternatieve modellen, en worden georganiseerd door respectievelijk SMBA, Das Spectrum en Platform BK. Details worden binnenkort bekend gemaakt.
Voor meer informatie over Parasite Lottery neemt u contact op met Steyn Bergs via steyn@cascoprojects.org.
