Liberating Esoterics?
Kunst voor de anti-autoritaire herwaardering van esoterie
Vrijdag 4 juli, 17:00—20:15 & zaterdag 5 juli 2025, 14:00—20:50 / Casco Art Institute: Working for the Commons, Lange Nieuwstraat 7, 3512 PA Utrecht
Een performatief symposium in samenwerking met Drifts. Deelnemers zijn onder andere Kristiina Koskentola, Anders Kreuger, Soko Hwang, Jussi Nykänen, Birgit Menzel, Anna Tessmann, Go-Eun Im, Pia Lindman, Lotta Petronella, Minna Henriksson, Gluklya / Natalia Pershina-Yakimanskaya en Jussi Koitela.
Liberating Esoterics? werd gecureerd door Nikolay Smirnov en Soko Hwang. Het symposium wordt ondersteund door Frame Contemporary Art Finland, Kone Foundation en Arts Promotion Centre Finland.
RSVP via info@casco.art
Kan esoterie bevrijdend zijn? Deze vraag staat centraal in het performatieve tweedaagse symposium dat kunstenaars, religiewetenschappers en curatoren uit Finland en Nederland samenbrengt bij Casco Art Institute: Working for the Commons. Deze verenigen zich in hun betrokkenheid bij en onderzoek naar alternatieve spiritualiteiten en verschillende esoterische bewegingen, met als doel anti-autoritair, emancipatoir en dekoloniaal denken te bevorderen. Binnen het kader van Liberating Esoterics? komen zij samen om, door middel van performatieve gebaren en gesprekken, de mogelijkheden en grenzen van esoterie als bevrijdingsinstrument verder te verkennen. Het symposium pleit voor esoterie en spiritualiteit als inherent aan revolutionaire strijd. Hieronder vindt u een overzicht van het programma en een contextueel kader voor het symposium.
Programma
Vrijdag, 4 juli: Eurasian Alchemy
17:00—17:10 Opening
17:10—17:40 Lezing Nikolay Smirnov & Jussi Koitela
17:50—18:30 Boekpresentatie Birgit Menzel & Anna Tessmann
18:40—19:30 Filmvertoning en lezing Kristiina Koskentola & Anders Kreuger
19:40—20:15 Performance Jussi Nykänen (buiten)
Zaterdag, 5 juli: Metaphysical Politics en Esoteric Citizenship
Metaphysical Politics
14:00—14:30 Filmvertoning en lezing Go-Eun Im
14:40—15:10 Performance en lezing Pia Lindman (buiten)
15:20—15:50 Performance en lezing Lotta Petronella (buiten)
16:00—16:50 Paneldiscussie met Go-Eun Im, Pia Lindman, Lotta Petronella, Nikolay Smirnov en Birgit Menzel
Esoteric Citizenship
18:00—18:30 Lezing Minna Henriksson
18:40—19:10 Lezing Gluklya / Natalia Pershina-Yakimanskaya (binnen)
19:20—20:00 Performance en lezing Soko Hwang
20:00—20:50 Paneldiscussie met Minna Henriksson, Gluklya, Soko Hwang, Nikolay Smirnov en Anna Tessmann
Het contextuele kader van Liberating Esoterics?
Het initiatief begint met een observatie van Nikolay en Soko, die de afgelopen jaren de groei in het aantal artistieke praktijken die alternatieve spiritualiteiten onderzoeken en in relatie tot verschillende bevrijdingsbewegingen herinterpreteren hebben waargenomen. Deze omvatten onder andere anti-autoritair esoterisme en het gebruik van traditionele kennis door historisch onderdrukte gemeenschappen die zich verzetten tegen kolonialisme.
Echter, artistieke praktijken die zich met dergelijke spiritualiteiten bezighouden, dragen vaak een paradoxale ambiguïteit: ondanks hun betrekking tot voorouderlijke kennis, worden ze vaak gepositioneerd als de volgende stap voor radicale kunst. Dit maakt het moeilijk om ze te onderscheiden van de hedendaagse toe-eigening van soortgelijke praktijken door reactionaire groepen wiens politiek in oppositie staat tot bevrijding.
In het dominante discours worden mystiek en esoterie vaak kritiekloos gelijkgesteld en afgedaan als inherent reactionair. Liberating Esoterics? daagt deze veronderstelling uit door licht te werpen op de bevrijdende wortels, en hedendaagse mogelijkheden, van sommige van deze tradities, en ruimte te openen voor alternatieve inzichten.
Liberating Esoterics? toont aan dat deze praktijken onderscheiden fenomenen zijn, elk met hun eigen progressieve tradities. Zo heeft esoterie een rijke anti-autoritair erfgoed, met universele transformatieve projecten geformuleerd door, bijvoorbeeld, de Vrijmetselarij of revolutionair Romantisme. Volgens anti-autoritair esoterisme ligt toegang tot ultieme waarheid en universele sociale rechtvaardigheid binnenin, bij het “hart” of de “grond” van de wereld, van mensen en van materie, en niet in externe autoriteiten zoals een transcendente God, de staat of enige andere dominante figuur. Dit onthult een structurele resonantie tussen anti-autoritair esoterisme en revolutionair denken, wat aantoont dat esoterie en verwante alternatieve spiritualiteiten een vitale rol hebben gespeeld in sociaal-politieke strijd en deze rol kunnen blijven spelen.
Dit symposium ontplooit in het verlengde van een resonant studie-traject dat niet alleen Unmapping Eurasia heeft gevormd, maar ook andere initiatieven bij Casco, waaronder de bijeenkomst in 2023 rond Kristiina Koskentola’s publicatie Enfleshed: Ecologies of Entities and Beings, haar recente artistieke voorstel voor onze vorige tentoonstelling Sensing the Ways, Marjolijn Boterenbrood’s boeklancering in 2022 van haar publicatie Letter to a Silk Road, en de DAI COOP-studiegroep Unmapping Eurasia, die actief was van 2018 tot 2019.
