Onderdeel van het Publieke Programma van Sensing the Ways: On Touch, Story, Movement, and Song
Vrijdagen, 4 en 17 april 2025 / Casco Art Institute: Working for the Commons, Lange Nieuwstraat 7, 3512 PA Utrecht
Welke mogelijkheden bieden artistieke en documentaire praktijken, evenals hedendaags filosofisch denken, voor de regeneratie van op land gebaseerde kennis en spirituele relationaliteit in het heden?
Kom naar Camera Dialogues, een studieprogramma van Kristiina Koskentola en speciale gasten, dat deze vraag onderzoekt door middel van filmvertoningen en dialogen.
Als onderdeel van Kristiina’s recente gezamenlijke werk verkent het programma processen van kennisproductie, polyvocale subjectiviteit en de betrokkenheid van meerdere co-actoren – zowel menselijke als niet-menselijke – die artistieke en filmische verbeeldingen vormgeven. Daarnaast nodigt het uit tot discussie over de ethiek van samenwerking en opname, evenals de politiek van visualiteit.
Camera Dialogues ontvouwt zich in twee delen, waarbij de eerste studiesessie plaatsvindt op 4 april en de tweede op 17 april.
De studiesessies zijn bedoeld als een ruimte om audiovisuele samenwerkingspraktijken te heroverwegen die verder gaan dan extractieve of objectiverende lenzen. Hierin worden leden van de gemeenschap, zoals verhalenvertellers en sjamanen, evenals andere niet-menselijke entiteiten, niet slechts als onderzoeksobjecten benaderd, maar als actieve co-makers in het proces. Elke sessie bestaat uit een vertoning en presentatie, gevolgd door een Q&A en ruimte voor discussie. Het programma wordt afgesloten met een gezamenlijk diner.
Camera Dialogue #1 met Stephan Dudeck & Kristiina Koskentola
Vrijdag, 4 april, 13:30–18:30 / Casco HQ
13:30–15:00 Inloop en tentoonstellingsbezoek
15:00–17:00 Studiesessie
17:15–18:30 Screening van Before the Snow (2007) door Christian Vagt en Stephan Dudeck, gevolgd door een Q&A
18:30–19:30 Eten en drinken
Studiesessie
In gesprek met elkaar vertelt Stephan over zijn samenwerking met het Khanty- en Nenetsvolk in Siberië. Hij reflecteert op zijn engagement met hen en zijn werk in het documenteren van de Khanty-beerceremonie. Welke rol kunnen documentaire praktijken spelen bij het herontdekken en terugwinnen van schijnbaar verloren gegane vormen van inheemse kennis en spirituele praktijken ten behoeve van deze gemeenschappen?
Kristiina deelt op haar beurt inzichten uit haar lopende samenwerking met de Manchu sjamanistische componist Han Xiaohan. Ze bespreken hun langdurige verkenning van de kruising tussen materiële en spirituele ecologieën, die gebieden verbinden die door natiestaten zijn verdeeld. Dit omvat onder meer de Fins-Russische grens, Karelië, het Saimaa-meer en de regio Mantsjoerije langs de rivier de Amur, een natuurlijke grens tussen het noordoosten van China en het verre oosten van Rusland. Hoe kunnen visuele en sonische verkenningen helpen bij het verklaren en vernieuwen van geloofssystemen en rituele praktijken die onder verschillende politieke en religieuze regimes zijn onderdrukt?
Screening
Als onderdeel van de sessie worden de deelnemers uitgenodigd voor een vertoning van Before the Snow (2007, 27′ 25”), een documentaire van fotograaf en filmmaker Christian Vagt gemaakt in samenwerking met Stephan Dudeck. De film, gefilmd in de buurt van de olievelden van West-Siberië, legt de verteltradities van de Khanty- en Nenets-gemeenschappen vast. Het verweeft folklore en persoonlijke ervaringen, gedeeld door rendierhouders Josif Kechimov en Yuri Vella, en taalkundige Agrafena Pesikova. Deze verhalen, diep geworteld in inheemse culturele praktijken, dienen als middelen om angst, kwaad en schade te confronteren. Before the Snow biedt een aangrijpend beeld van het spirituele en culturele verzet van de Khanty en Nenets tegen de oprukkende westerse waarden en de exploitatie van hun land.
RSVP via info@casco.art
Camera Dialogue #2 met Gu Tao, Rick Dolphijn & Kristiina Koskentola
Donderdag, 17 april, 13:30–18:30 / Casco HQ
13:30–15:00 Inloop en tentoonstellingsbezoek
15:00–15:30 Introductie van de film door Gu Tao
15:30–16:50 Vertoning van Opaque God
17:15–18:30 Studiesessie met Rick Dolphijn en Kristiina Koskentola, gevolgd door Q&A
18:30–19:30 Gezamenlijk diner
De tweede sessie bevat de Manchu documentairemaker Gu Tao (die online zal deelnemen), die zijn film Opaque God introduceert, gevolgd door een screening. Daarna volgt een gesprek en reflectie met filosoof Rick Dolphijn en Kristiina.
Screening
Opaque God onderzoekt diepgaande spirituele en culturele thema’s en verkent de grenzen tussen goddelijkheid en menselijk begrip. De film volgt Guan Kouni, de laatste sjamaan van het Oroqen-volk, in haar poging eeuwenoude religieuze tradities te behouden. In de jaren vijftig werden de Oroqen gedwongen hun nomadische levenswijze op te geven en zich in door de overheid opgelegde nederzettingen te vestigen. Decennia later krijgt Guan Kouni paradoxaal genoeg toestemming een zeldzame ceremonie te houden om haar sjamanistische identiteit door te geven. Toch staat ze voor een grote uitdaging: het afnemende geloof van de jongere generatie in de goden.
Studiesessie
Na de vertoning gaan filosoof Rick Dolphijn en kunstenaar Kristiina Koskentola in gesprek over de filosofie van het land (en daarmee de kosmos), humanismen en de meer-dan-menselijke werelden, belichaming, de aardsheid van ons, en het belang van het heroverwegen van westerse filosofische paradigma’s naast andere denktradities. Ze onderzoeken hoe sjamanistische en inheemse kennissystemen dualistische wereldbeelden uitdagen en holistische perspectieven bieden op het bestaan, spiritualiteit en ecologische verbondenheid.
RSVP via info@casco.art
Biografieën van de gasten
Stephan Dudeck is een antropoloog die sinds 1993 nauw samenwerkt met inheemse gemeenschappen in Siberië en langdurig veldwerk verricht met rendierhoudende gemeenschappen. Zijn onderzoek, dat meer dan 20 jaar beslaat, bevindt zich op het snijvlak van sociale wetenschap en activisme. Hij richt zich op de strijd van inheemse bevolkingsgroepen voor landrechten, zelfbeschikking en het behoud van cultureel erfgoed te midden van staatsdruk en de olie-industrie. Hij heeft diepgaande en duurzame relaties ontwikkeld met inheemse partners en zijn werk strekt zich uit van zelfrepresentatie en veerkrachtstudies in de olieprovincies van West-Siberië tot orale geschiedenis en cultureel erfgoedbehoud. Hij is momenteel onderzoeker in Arctische studies aan de Universiteit van Tartu, Estland, en heeft eerder functies bekleed aan het Max Planck Instituut voor Sociale Antropologie en het Arctisch Centrum van de Universiteit van Lapland.
Gu Tao is een Manchu documentairemaker, geboren in 1970 in Binnen-Mongolië, China, aan de voet van de Grote Khingan Bergen. Toen hij een kind was, was zijn vader etnograf en fotograaf, en richtte hij zijn tijd en energie op het documenteren van de nomadische stammen in de bergen nabij hun thuis. In 2005 begon Gu in de voetsporen van zijn vader te treden door terug te reizen naar de bergen van zijn geboortedorp om een documentaire te maken over de oorspronkelijke bewoners, het Ewenki-volk. Gu Tao’s focus was echter anders dan die van zijn vader, omdat hij een levenswijze zag die ernstig beperkt was door overheidsinmenging en milieuvernietiging, sinds de jaren 70, toen zijn vader zijn opnamen maakte. Hij heeft ervoor gekozen om zijn films te richten op stervende tradities en levenswijzen, en hoe gemarginaliseerde groepen zich aanpassen aan de moderne wereld. Gu’s internationaal geprezen en bekroonde documentaires zijn vertoond op filmfestivals in China en wereldwijd, waaronder Rotterdam, Yamagata, Singapore, Londen, en meer.
Rick Dolphijn is schrijver, docent en curator, en is als associate professor verbonden aan Media and Culture Studies, Humanities, Universiteit Utrecht. Hij publiceerde veel over continentale filosofie (Gilles Deleuze en Michel Serres) en de hedendaagse kunst. Zijn onderzoek richt zich op posthumanisme, nieuw materialisme, materiële cultuur (voedselstudies) en ecologie. Zijn boeken omvatten Foodscapes (Eburon/University of Chicago Press 2004), New Materialism: Interviews and Cartographies (Open Humanities Press 2012, samen met Iris van der Tuin). Zijn academische werk verscheen in tijdschriften zoals Continental Philosophy Review, Angelaki, Rhizomes, Collapse en Deleuze Studies. Samen met Rosi Braidotti bewerkte hij drie boeken: This Deleuzian Century: Art, Activism, Life (Brill/Rodopi 2014/5), Philosophy after Nature (2017) en Deleuze and Guattari and Fascism (2022). Hij was de enige editor van Michel Serres and the Crises of the Contemporary (Bloomsbury Academic 2019/20). Zijn monografie, The Philosophy of Matter: a Meditation, verscheen in 2021 bij Bloomsbury Academic en werd in 2022 als populairwetenschappelijk boek gepubliceerd in het Nederlands (Filosofie van de Materie, Noordboek).
